Johan Geeroms - Risk Director
Op het eerste gezicht lijkt de wereldwijde agrifood-sector goed te presteren, geholpen door de groeiende wereldbevolking, vooral in Azië. Het is dan ook even schrikken als je de grafiek ziet van de winstgevendheid over de afgelopen 5 jaar.
Als je puur kijkt naar operationele winstmarge van de echte foodbedrijven (dus zonder dranken-sector en de landbouw gerelateerde producten zoals landbouwmachines en meststoffen) dan zie je in 5 jaar tijd bijna een halvering. En die winstgevend komt alleen maar verder onder druk te staan. Je kunt het lezen in het rapport ‘Agrifood: nieuwe risico's op komst’ dat onze researchafdeling in Parijs onlangs publiceerde. Ik geef alvast een inkijkje.
Stijging grote faillisementen
Als aftrap verwijzen onze onderzoekers naar grote faillissementen in de wereldwijde agrifood-industrie. Sinds 2017 telde de sector wereldwijd jaarlijks gemiddeld meer dan 30 grote faillissementen (bedrijven met een omzet hoger dan $50 miljoen die over de kop gingen). De omzet die hiermee per jaar verloren ging, steeg van $6,4 miljard in 2018 naar USD 20 miljard in 2019. En die trend zet alleen maar verder door.
5 uitdagingen waar food-bedrijven mee moeten dealen
- Verandering van eetgewoonten, vooral in het Westen
Consumenten gaan in toenemende mate op zoek naar gezondere voeding. Ook gaat het vaker om kleinere porties. Meer werk (kosten) zonder dat de consumptieomvang groeit. In Frankrijk bijvoorbeeld groeide de bevolking afgelopen vier jaar met + 0,6%, terwijl de verkoop van landbouwproducten daalde met -2%.
- Voedselproductie is verantwoordelijk voor een kwart van de uitstoot van broeikasgassen in de wereld
Er is een groeiend besef onder consumenten dat dieet- en voedselkeuzes een aanzienlijke invloed hebben op hun CO2-foodprint. Mensen realiseren zich steeds meer dat bijvoorbeeld vlees of kaas flink aantikken op de CO2-meter.
- Handelsgeschillen dwingen bedrijven om voedselvoorzieningskanalen te diversifiëren
Foodbedrijven kampen met een sterke toename van zowel import- als exportregels. Met als duidelijkste voorbeeld natuurlijk de handelsoorlog tussen de VS en China. Begin 2018 bedroeg de export van Amerikaanse sojabonen naar China 30 miljoen ton. Als reactie op Trumps tariefverhogingen daalde de Amerikaanse export van sojabonen tot 4,5 miljoen ton (-85%). Begin 2020 is dat weer 16 miljoen ton, maar nog altijd is het een forse verlaging. Onder meer omdat China elders andere (Zuid-Amerikaanse) leveranciers zocht en vond.
- Opwaartse druk op de lonen
In de agrifood-sector vormen de lonen zo’n 11% van alle bedrijfskosten binnen de agrifood-sector. Als die stijgen tikt dat aan. Tegelijkertijd wordt het steeds moeilijker om personeel te vinden. - Stijging grondstofkosten
Door de groeiende macht van de detailhandel lukt het voedselverwerkers niet of nauwelijks om hogere kosten door te berekenen aan (eind)klanten. Het grootste risico zijn misschien wel de stijging van de grondstofkosten. Foodbedrijven missen het prijszettingsvermogen om hogere kosten in de prijzen door te berekenen en aan de afnemers (grote detaillisten) op te leggen.
Risico van uitdagingen tegenover agrofoodbedrijven
Wat betekenen deze vijf uitdagingen voor agrofoodbedrijven? Overall beschouwt Euler Hermes de wereldwijde agrifood-sector als een gezonde sector. In de risicomatrix die wij per sector en per land bijhouden staat agrofood op de derde plaats (na farma en IT). In 22 van de 69 landen die we monitoren, beoordelen we het risico van zakendoen met de foodsector als laag. Toch zien we barsten ontstaan. De bezorgdheid neemt toe. De toename van de omvang van grote faillissementen zijn een teken aan de wand. Bedrijven verzwakken, dat maakt de kans op faillissementen wereldwijd groter.
Specifiek voor Nederland zie ik het anders. Als wereldwijde koploper zijn wij het best in staat om antwoorden te vinden op nieuwe uitdagingen. De vindingrijkheid en de ondernemersgeest in onze landbouwsector heeft zich in het verleden bewezen en dat zal ook nu weer gebeuren.
