Sectoranalyse: Energie

De energiesector zit in een spagaat. Hoewel er een duidelijke verschuiving gaande is naar hernieuwbare energie met alle innovatie kansen die daarmee samengaan, brengt deze transformatie ook aanzienlijke financiële en operationele uitdagingen met zich mee. Voor veel bedrijven in de energie-sector, zowel gevestigde spelers als nieuwkomers, zijn de druk op de marges, stijgende investeringskosten en de verscherpte concurrentie zorgelijk. Onze researchafdeling voorspelt dat de kans op faillissementen in de energiesector de komende jaren toeneemt.

De energiesector maakt grote veranderingen door, aangedreven door de stijgende energievraag en de noodzaak om de klimaatdoelstellingen te halen. Anno 2024 is de mondiale energiemix nog steeds sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen, met olie, gas en kolen die gezamenlijk meer dan 75% van het totale energieverbruik voor hun rekening nemen. Desondanks heeft de versnelling van investeringen in hernieuwbare energie een belangrijke impact. De wereldwijde capaciteit van hernieuwbare energie is in 2024 met 10% gestegen ten opzichte van 2023, vooral door zonne- en windenergie, die gezamenlijk goed zijn voor meer dan 70% van de nieuwe installaties.

Volgens onze researchafdeling betekent de terugkeer van Trump slecht nieuws voor de energietransitie. Nog nooit heeft de VS zoveel olie opgepompt als afgelopen jaar en onder Trump zal dit alleen maar verder toenemen. Dat geldt ook voor de export van LNG. Meer LNG-export voelen Europese burgers en bedrijven direct in hun portemonnee. Volgens onze researchafdeling kan de gasprijs in Europa de komende vijf jaar met meer dan 15% dalen, door extra LNG-export onder meer vanuit de VS.

De terugkeer van Trump zet een rem op de energietransitie. In zijn eerste ambtstermijn schrapte hij al tal van milieuregels, zoals het Clean Power Plan en strengere emissiestandaarden voor voertuigen. De verwachting is dat hij deze lijn opnieuw zal voortzetten. Zo zal hij de miljarden dollars aan subsidies en leningen voor het versnellen van de energietransitie aanpakken.

Deze koerswijziging ondermijnt niet alleen de Amerikaanse inspanningen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, maar frustreert ook het klimaatbeleid mondiaal. Zo zal minder financiering voor duurzame energieprojecten en minder internationale samenwerking de Parijse klimaatdoelen onder grote druk zetten.

Trump belooft de brandstofprijzen te verlagen, maar zo eenvoudig zal dat niet gaan. De kosten van olieproductie liggen nu al dicht bij het break even-niveau. En extra productiecapaciteit zal pas effect hebben op de middellange termijn.

Verder spelen ook geopolitieke factoren hierbij een rol. Goed voorbeeld is Iran. De kans is groot dat Trump opnieuw zware sancties zal opleggen om de Iraanse olie-export terug te dringen. Nieuwe sancties kunnen de spanningen op de oliemarkt aanjagen. Wij denken dat de olieprijs hierdoor mogelijk met 5 à 10% zal stijgen. Dit zou niet alleen de inflatie wereldwijd verhogen, maar ook spanningen in het Midden-Oosten opvoeren. Vooral rond de Straat van Hormuz, waar 20% van de mondiale oliehandel doorheen gaat.

Binnen de energie transitie fungeert gas als overgangsbrandstof met lagere uitstoot dan olie en kolen. De vraag naar LNG blijft stijgen. In landen als Nederland en België is grootschalig geïnvesteerd in de LNG-infrastructuur. Al zal er een geleidelijke afname van de LNG-vraag ontstaan naarmate duurzame energie verder wordt geïntegreerd.

Decarbonisatie vereist investeringen in technologieën zoals koolstofafvang en waterstofproductie. Dit brengt hoge kosten met zich mee, wat vooral kleinere bedrijven treft. Tegelijkertijd introduceert de EU strengere regels en hogere emissierechten, wat druk legt op bedrijfsstrategieën.

Europa speelt een prominente rol in de verschuiving naar duurzame energie. Het continent blijft koploper op het gebied van het terugdringen van CO2-uitstoot en de ontwikkeling van groene technologieën. In 2024 is ongeveer 40% van de Europese energiemix afkomstig uit hernieuwbare bronnen. Landen als Duitsland en Spanje hebben indrukwekkende stappen gezet met respectievelijk 55% en 48% van hun elektriciteitsbehoeften die gedekt worden door hernieuwbare energiebronnen. Nederland en België halen zo’n 30% van hun elektriciteit uit hernieuwbare bronnen.

Hoge energieprijzen en geopolitieke spanningen heeft de research naar energie-onafhankelijkheid versterkt. De Europese Unie heeft in 2024 plannen uitgerold om de import van fossiele brandstoffen uit niet-Europese landen met 20% te verminderen tegen 2030, en investeert fors in waterstoftechnologie. Subsidies en stimuleringsmaatregelen van €250 miljard zijn ingevoerd om duurzame energieprojecten te ondersteunen.

Hoewel ‘groene energie’-toepassingen een sterke opmars doormaakt, hebben veel energiebedrijven in de duurzaamheidshoek het moeilijk om te floreren. Deze schijnbare tegenstrijdigheid is te verklaren door een combinatie van factoren die de markt beïnvloeden. Op een aantal factoren zoomen we in:

Heftige concurrentie

Een van de belangrijkste uitdagingen is de concurrentie die verhevigt. Naarmate meer bedrijven de markt betreden om in te spelen op de groeiende vraag naar duurzame oplossingen, stijgt de concurrentiedruk. Dit leidt tot lagere winstmarges en een intensievere strijd om marktaandeel. Innovatie is cruciaal om competitief te blijven, maar de kosten voor onderzoek en ontwikkeling zijn hoog en vormen vaak een drempel voor bedrijven.

De hernieuwbare energie-industrie, vooral de zonne- en windenergie, kampt met intensieve prijsdruk. In de zonne-energiesector is de prijsconcurrentie ongekend heftig, vooral door overproductie en de dominantie van goedkope producten uit Azië. Voor veel Europese bedrijven, die hogere productiekosten hebben en minder schaalvoordelen kunnen benutten, wordt het steeds moeilijker om concurrerend te blijven. Daarnaast hebben windturbinefabrikanten te maken met   materiaalkosten die op een hoog niveau zijn gestabiliseerd en supply chain-problemen, die hun marges verder verkleinen. De margedruk kan voor bedrijven met beperkte financiële buffers fataal zijn, wat de kans op faillissementen vergroot.

Prijsschommelingen

De geopolitieke onzekerheden rondom energievoorziening veroorzaken sterke prijsschommelingen. De ‘energiecrisis’ enkele jaren geleden gaf een sterke impuls aan de vraag naar duurzame energie, maar bij de prijsdaling van de energie in 2023 slonk ook de urgentie voor veel bedrijven en burgers om werk te maken van duurzame energie. Door deze voortdurende volatiliteit kunnen energiebedrijven geconfronteerd worden met onhoudbare schuldenlasten, wat hen kwetsbaar maakt voor faillissementen. Ook het rondkrijgen van financieringen verloopt door de volatiliteit moeizamer.

Veranderende regelgeving

De Europese Unie heeft ambitieuze klimaatdoelstellingen gesteld, zoals de verplichting om de CO₂-uitstoot tegen 2030 met 55% te verminderen. De strengere regelgeving brengt extra compliancekosten met zich mee en verplicht bedrijven. Traditionele energiebedrijven waarvan het verdienmodel zwaar leunt op fossiele brandstoffen, zullen hun bedrijfsmodellen ingrijpend moeten aanpassen, wat tot hoge transformatiekosten leidt.

Toeleveringsketen

Verder speelt de complexiteit van de toeleveringsketen een rol. De afhankelijkheid van grondstoffen zoals lithium en zeldzame metalen voor technologieën zoals batterijen en zonnecellen zorgt voor kwetsbaarheid in de keten. Tekorten en prijsstijgingen van materialen kunnen de kosten voor energiebedrijven opdrijven en hun concurrentiepositie verzwakken.

Consolidatie

Hoewel de vraag naar wind- en zonne-energie sterk blijft, kampt de windindustrie met problemen zoals supply chain-verstoringen en financiële instabiliteit onder belangrijke leveranciers. Sommige grote fabrikanten van windturbines hebben al aanzienlijke verliezen gemeld, wat de financierbaarheid van nieuwe projecten belemmert. De zonne-energiemarkt, die te maken heeft met een overcapaciteit en een forse prijzenslag, beleeft een vergelijkbare crisis. Voor bedrijven die in deze sectoren actief zijn, kunnen projectvertragingen en smalle marges de financiële risico’s vergroten.  

Waar de ontwikkelingen in de energiesector voor sommige spelers zorgwekkend zijn, profiteren andere spelers juist. Financieel sterkere bedrijven kunnen zwakkere spelers overnemen om zo hun marktaandeel en efficiëntie te vergroten. Consolidatie in de sector kan helpen om de margedruk te verlichten en schaalvoordelen te realiseren. Tegelijkertijd kunnen investeringen in innovatie en nieuwe technologieën, zoals waterstofproductie en energieopslag, helpen om het concurrentievermogen te versterken en faillissementsrisico’s te verlagen.

1. Voor veel energiebedrijven is de toekomst onzeker. Uit eigen onderzoek blijkt dat de faillissementsgolf wereldwijd (in de volle breedte) nog niet op zijn hoogtepunt is. De piek komt in 2025. Daarbij wordt de energiesector expliciet genoemd als kwetsbare sector. Onze researchafdeling waarschuwt daarbij ook voor mogelijke faillissementen van grotere bedrijven (to big to fail bestaat niet meer).
2.  
3. We zien dat facturen steeds later worden betaald. Dat is voor veel bedrijven uitermate lastig. Werkkapitaal komt hierdoor onder druk te staan. Bedrijven brengen elkaar zo in de problemen. Met als logisch gevolg dat de kans op wanbetaling en faillissementen toeneemt. Ook gezonde bedrijven kunnen hierdoor geraakt worden. Een grote onbetaalde factuur is een nachtmerrie voor veel ondernemers.

De alsmaar oplopende faillissementen moeten voor energiebedrijven een alarmsignaal zijn. De kans neemt toe dat ze met onbetaalde facturen blijven zitten. Die klap kan hard aankomen. De gevolgen zijn op te vangen met een kredietverzekering. We hebben voor elk type bedrijf een oplossing. Of een factuur wel of niet wordt betaald is dan geen zorg meer, bedrijven zijn met onze kredietverzekering zeker van hun geld. Dat biedt veiligheid en haalt onrust weg. Wij nemen het debiteurenrisico over van het bedrijf. Betalen klanten niet? Dan stellen wij het getroffen bedrijf schadeloos. Daarnaast bieden we bedrijven die bij ons een kredietverzekering afsluiten informatie over de kredietwaardigheid van hun (mogelijke) klanten. Op dagbasis analyseren wij de financiële situatie van klanten en prospecten.