Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy: czynnik, którego nie należy lekceważyć

Czy wiemy, jaka wysokość kapitału obrotowego potrzebna jest do prowadzenia firmy? Im więcej musimy wydawać na pokrycie zobowiązań, tym mniej pieniędzy i mniejsza elastyczność pozostanie nam na wykorzystywanie takich możliwości, jak rozwijanie linii produktów w celu zaspokojenia nowego popytu. W artykule przedstawiamy sposób oceny zapotrzebowania na kapitał obrotowy oraz jego wpływ na firmę.

Kapitał obrotowy to smar, który umożliwia właściwe funkcjonowanie finansów firmy. Z punktu widzenia rachunkowości, obejmuje aktywa płynne – takie jak gotówka, zapasy oraz należności – pomniejszone o zobowiązania krótkoterminowe, takie jak zobowiązania płatnicze. Zbyt niski poziom kapitału obrotowego może zwiastować problemy z płynnością; zbyt wysoki poziom kapitału obrotowego sugeruje, że firma nie wykorzystuje swoich aktywów w sposób efektywny w celu zwiększania przychodów.

Należy zadać sobie następujące pytanie: czy firma powinna gromadzić gotówkę i utrzymywać kapitał obrotowy na wysokim poziomie, czy też utrzymywać go na niskim poziomie, aby wykorzystać nadarzające się okazje? Znalezienie właściwej równowagi dla stosunku aktywów do zobowiązań stało się bardzo istotne w czasie kryzysu spowodowanego przez Covid-19. Niezależnie od tego, jak dobre są perspektywy firmy, jeśli nie będzie w stanie regulować swoich zobowiązań – stanie przed wizją upadłości; natomiast w przypadku brak inwestycji, w dłuższej perspektywie straci swoją pozycję.

Określenie zapotrzebowania na kapitał obrotowy dla firmy pomaga w znalezieniu wspomnianej równowagi.

Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy to miernik finansowy określający kwotę zasobów finansowych konieczną do pokrycia kosztów cyklu produkcyjnego, zbliżających się wydatków operacyjnych oraz spłat zadłużenia. Innymi słowy, wartość ta pokazuje kwotę potrzebną do sfinansowania luki między płatnościami na rzecz dostawców a płatnościami od klientów.

Kluczowymi składnikami wzoru na obliczenie zapotrzebowania na kapitał obrotowy są należności (mierzone z użyciem DSO, czyli wskaźnika cyklu regulowania należności), zapasy (mierzone z użyciem DIO, czyli wskaźnika rotacji zapasów w dniach) oraz zobowiązana płatnicze (mierzone z użyciem DPO, czyli wskaźnika cyklu regulowania zobowiązań).

Logika wskazuje, że obliczenie zapotrzebowania na kapitał obrotowy można przeprowadzić zgodnie z następującym wzorem:
WCR = Zapasy + Należności – Zobowiązania płatnicze

Zastanawiając się, w jaki sposób określić zapotrzebowanie na kapitał obrotowy, należy w pierwszej kolejności przyjrzeć się jego komponentom. Wzrost w zakresie WCR wynika albo ze wzrostu należności, wyższych zapasów, lub ze spadku zobowiązań płatniczych. Analogicznie, spadek WCR jest efektem niższej wartości wskaźników DSO lub DIO, wyższego DPO, lub połączenia powyższych elementów.

Zwiększenie WCR zwykle oznacza, że podmioty wydają dużą część swoich zasobów finansowych na samo prowadzenie firmy, dlatego mają mniej środków na realizację innych celów, takich jak opracowanie nowych produktów, ekspansja geograficzna, przejęcia, modernizacja lub redukcja zadłużenia. Im wyższe jest zapotrzebowanie firmy na kapitał obrotowy, tym większa jest liczba ograniczeń, przed którymi stoi w zakresie realizacji perspektywicznych inwestycji. Z tego powodu należy szczegółowo badać wszelkie zmiany w zakresie zapotrzebowania na kapitał obrotowy!

Kolejnym miernikiem określającym zdolność firmy do regulowania zobowiązań krótkoterminowych przy użyciu aktywów obrotowych jest wskaźnik kapitału obrotowego. Nie jest on jednak konkretną liczbą, tak jak zapotrzebowanie na kapitał obrotowy, lecz wartością procentową, określającą stosunkową proporcję aktywów obrotowych firmy do jej zobowiązań krótkoterminowych.

Za dobry wskaźnik kapitału obrotowego uważa się wartość w przedziale od 1,5 do 2, która sugeruje, że sytuacja finansowa firmy pod względem płynności jest stabilna. Wartość poniżej 1 uważana jest za ujemny wskaźnik kapitału obrotowego, co sygnalizuje potencjalne problemy z płynnością w przyszłości. Wyjątkiem jest sytuacja, w której ujemny kapitał obrotowy powstaje w firmach, które generują gotówkę bardzo szybko i są w stanie sprzedać produkty klientom przed realizacją płatności na rzecz dostawców.

Philippe Vammale, Szef Działu Ubezpieczeń Ryzyka w Allianz Trade France ostrzega również: „Choć kapitał obrotowy jest kluczowym miernikiem, to coraz więcej firm jest w stanie poprawić swój kapitał obrotowy oraz sytuację gotówkową dzięki korzystaniu z finansowania o strukturze faktoringu i faktoringu odwróconego. Ze względu na wspomniane techniczne aspekty finansów, analiza kapitału obrotowego wymaga większej uwagi i skrupulatności, co w ostatnim czasie unaoczniła upadłość firmy z sektora finansów specjalistycznych Greensill Capital.”

Najpoważniejszym elementem wpływającym na zapotrzebowanie na kapitał obrotowy są opóźnienia płatnicze, mierzone wskaźnikiem cyklu regulowania zobowiązań (DPO). Opóźnione płatności mogą zmuszać firmy do pobierania środków z kapitału obrotowego w celu terminowego opłacania zobowiązań, dlatego opóźnienia płatnicze są w rzeczywistości głównym powodem upadłości firm.

„Gotówka jest najważniejsza; przepływy pieniężne są i zawsze będą konieczne do prowadzenia tej wojny” mówi Philippe. „25% upadłości firm wynika z zawieszenia płatności. Dlatego tak ważna jest skrupulatna kontrola przepływów pieniężnych przez firmy.”

Płatności klientów można na przykład monitorować prosząc o przesyłanie potwierdzeń otrzymania faktur kierowanych do nich oraz wysyłając upomnienia w momencie przekroczenia terminów płatności. Warto jednak zachować elastyczność przed podjęciem kosztownych działań prawnych oraz dbać o utrzymanie dobrych relacji z klientami.

W ciągu ostatniego roku środki pochodzące z programów rządowych i zachęt podatkowych wiązały się z wprowadzeniem do gospodarki tak potrzebnych środków finansowych i pomagały firmom utrzymać się przy życiu. Udzielane na korzystnych warunkach pożyczki dla małych firm umożliwiły im skorzystanie ze stosowanych obecnie niskich stóp procentowych i realizację modernizacji, inwestycji w projekty lub dokonywanie zakupów, które zapewnią im zyskowność w przyszłości.

Przed podjęciem działań inwestycyjnych, dobrze jest przeprowadzić specjalistyczną analizę działalności handlowej i ryzyka, która pomoże odnaleźć równowagę między zbyt agresywnym podejściem wynikającym z FOMO (obawy przed pominięciem okazji) a zbyt konserwatywnym podejściem, które wiąże się z ryzykiem wyprzedzenia przez konkurencję. Co więcej, stopień poprawy sytuacji może różnić się między poszczególnymi krajami. Warto o tym pamiętać wybierając cele inwestycji. Warto wspomnieć, że specjalista z zakresu ubezpieczeń należności  jest w stanie świadczyć wsparcie w formie porad i wspomagać w podejmowaniu bardziej świadomych decyzji.

Zrozumienie zmian w zakresie zapotrzebowania na kapitał obrotowy daje firmie pewne pole manewru i pomaga w przyjęciu perspektywicznego spojrzenia, zapewniając przyszły rozwój.

Aby uzyskać więcej wskazówek i porad dotyczących monitorowania finansowego w firmie, pobierz nasz ebook: Bardziej efektywna analiza wyników finansowych firmy.